Dilimin Ucunda Prag
Sevgili Gezginler;
Bugünkü yazımıza yaptığımız Orta Avrupa Gezimizin ilk durağı olan Prag tan yola çıkarak oluşturduğumuz gastronomi notlararıyla başlayacağız.
İsterseniz fazla vakit kaybetmeden hemen konuya girelim.Ve ilk işimiz restoranlar hakkında biraz konuşmak olsun.
Aslında Prag restorantlarından bahsetmeden önce şöyle bir avrupa mutfak kültürürn bir harmanından bahsetmek yerinde olabilir.
Çek
mutfağı Almanya, Macaristan, Avusturya ve Polonya mutfaklarından bir
karışıma benziyor. Çek mutfağında yöresel olarak bir çok menü karşınıza
çıkabilir.Ben de menülerden bazılarını sizlere tanıtmaya çalışacağım.
Çek mutfağı deyince ilk aklıma gelenler:
česnečka – sarımsak çorbası ,
“knedlíky” denen kabuksuz Çek ekmeği,
“pečené vepřové koleno” yada kısaca Koleno (fırınlanmış domuz bacağı) ,
Svíčková na smetaně ve knedlíky
(Sığır bonfileden ve Yapımında havuç, kereviz gibi sebzelerden de
yararlanılan bu yemek de tabi ki knedlíky adı verilen ekmekle ile servis
ediliyor)
smažený sýr (kızarmış peynir) , vepřo-knedlo-zelo (domuz eti, lahana, hamur) kuřecí (tavuk) ile vepřоvý (domuz eti) ile yapılmış olan řízek (Şnitzel) (galeta
ununa bulanmış ve kızartılır ve limon, patates ve domuz rostosu, hamur
ve gulaş ile servis edilir) domuz etinden rostosu yapılan koleno (knuckle),
Ve aperatif olarak bilinen Utopenci (birahane
ve publarda da bulabileceğiniz bira atıştırmalığı.Özellikle pub’larda
biranın yanında tüketilir. Karabiber ve soğanlı, soğuk servis edilen
domuz sosisidir)
Son olarak da yerel içkisi, şurup tadındaki Becherovka( Zencefil
ve tarçın aromalı bu içecek genelde yemek sonrası içiliyor ve sindirime
yardımcı oluduğu söyleniyor, tatlı ve baharatlı bir likör olmasına
rağmen, bağımlılık yaratabiliyor.)
Bu saydıklarım Prag mutfağında en çok karşınıza çıkacaklardan sadece bazıları.
Şimdide isterseniz gelin biraz da tatlıladan bahsedelim.
Tredelnik (hamur tatlısı),
Ştrudel ,
Palacinky (marmelat sürülmüş kreplerin rulo haline getirilip üzerine de pudra şekeri serpilmesiyle yapılıyor).Ovocné knedlíky”(yuvarlanmış hamurların içine çilek, erik, kayısı gibi meyvelerin gömülmesi ile elde edilen bir tatlı)
Eveet
buraya kadar genel geçer bir şekilde tüm menüyü ele aldık ki restoranta
gittiğinizde zorlk yaşamadan rahatça sipariş verebilesiniz diye.Şimdi
ise biraz detaya inmek niyetindeyim.Yukarda da değindiğim gibi
yemeklerin ana malzemelerini genellikle; (vepřo-knedlo-zelo) domuz eti,
lahana ve hamur işi oluşturuyor. Yüksek kolesterollü et ile yüksek
kalorili hamur yiyeceklerden oluşur ve tabii ki yanında bira ile
sunulur. Ülkede av hayvanlarının etlerinden balıklara, tütsülenmiş etten
kır mantarlarına kadar her şeyin en kalitelisini bulabilirsiniz
.Bununla birlikte, halkın açık ara favorisi olan yiyecek etsiz smažený sýr
(kızarmış peynir) adlı yiyecektir ve bu şnitzele benzeyen görüntüsüyle
ekmeğin üzerinde servis edilir. Ayrıca genellikle yanında patates cipsi
ve mayonez de bulunur.
Yerel olarak oldukça beğenilen yemekler arasında yukarıda da değindiğim kuřecí (tavuk) ile bazen de vepřоvý (domuz eti) ile yapılmış olan řízek (Şnitzel) bulunur.
Bunları her ikisi de galeta ununa bulanmış ve kızartılmıştır ve limon,
patates ve domuz rostosu, hamur ve gulaş ile servis edilir. Daha önce
belirttiğimiz gibi, domuz eti her yerde mevcuttur ve kıtır kıtır deri
ile birlikte kemikten kolaylıkla ayrılan yumuşak et parçaları ile koleno (knuckle)
mutfakta basitliğin zaferidir. Tütsülenmiş knuckle daha da doyumsuz bir
tada sahiptir ve genellikle küçük turşular ve salata ile servis edilir.
Knuckle, deriye tatlı bir tat vermek için genellikle koyu bira ile
hazırlanır. Tabii ki bu durumda tercihe soğuk bira çok daha iyi olur.
Bütün
bunların dışında diğer ve pratik bir seçenek ise sokaklarda satılan
dilim pizza ve domuz sosisleri Prag aperatifleri arasında ayrı bir yere
sahip.Mahalle sakinlerinin sevebileceği sokak lezzetleri
olarakbiliniyor.
Buarada beklentiniz çok yüksek değilse Prag da yemek için(özellikle Pizza) Pizzeria Rugantıno hem keyifli hem de hesaplı bir tercih diyorum .Veya sizin seçebileceğiniz bir başka yerde Somonlu sandviç ve Urgeall Pilsenner veya Gambrinus Menüsü iyi bir seçenek olabilir.Tercihiniz tatlıdan yana olacaksa Prag'ın ballı keki hoşunuza gidebilir. Yemekten sonra bir kafeye gitmek isterseniz; Pragda benim en sevdiğim kafe ,kafe Slavia Vltava
nehri kıyısında ,harika iç mekanı, Nazım Hikmet ile olan anısı, bu
anının resmedildiği tablo. Nazım Hikmetin sık sık buraya uğradığı en
güzel şiirlerini kaleme aldığı ve onun hayallerle dolu iç dünyasının
Praglı bir resssam tarafından resmedildiği harika bir mekan. Tüm bu
yaşanmışlıklar nefis manzara ile birleşince zamanın içinde bir yolculuğa
çıkmış gibi hissediyorsunuz. Eğer alkollü içeceklerden yöresel bir
tercih peşindeyseniz absınthe denilen, sanırım alkol oranı %70
civarında, az bir miktarının bile içeni halüsinasyonlara sürüklediği
söylenilen içeceği kendinize güveniyorsanız tadın.
Çorbalar : Çek
mutfağında çorbalar Türk mutfağı kadar olmasa da önemli bir yer
tutuyor.Aslen Macar mutfağına ait olan Gulaş Çorbası da popüler
seçeneklerden biri olarak Prag restoranlarındaki yerini almış. Özellikle
çorbalar ve soslu yemekler “knedlíky” denen kabuksuz Çek ekmeğiyle servis ediliyor ( buğday ve patatesten yapılan, haşlandıktan sonra dilimlenerek servis edilen “knedliky” adlı nişastalı yiyecek ).( česnečka – sarımsak çorbası )
Tatlılar : Çek
tatlıları ise genelde hamur işi ve meyve birlikteliğinden
oluşuyor.Bunların başında gelen ilk tatlı Trdelník ile başlayalım
isterseniz.
Trdelník :
Geleneksel Macar kek ve tatlı & pasta çeşididi ,ayrıca Slovakya,
Çek Cumhuriyeti ve Avusturya mutfak kültüründe de bilinir. Son yıllarda
turistlerin ilgi odağı olan bu tatlı ; Çelik - demir sopa üzerine
sarılmış , şeker & ceviz karışımlı hazırlanmış hamurun ızgara edilip
,sıcak olarak halka ( spiral ) şeklinde servis edilmesiyle bilinir.
Ştrudel adlı tatlıyı hariç tutarsanız, en popüler tatlılardan biri Alman ve Avusturya mutfaklarından etkilenerek yapılmış “Palacinky” ismindeki
tatlıdır derim. Bu tatlı, marmelat sürülmüş kreplerin rulo haline
getirilip üzerine de pudra şekeri serpilmesiyle yapılıyor. İyi bilinen
diğer bir tatlı ise; yuvarlanmış hamurların içine çilek, erik, kayısı
gibi meyvelerin gömülmesi ile elde edilen “ovocné knedlíky”.
Alman mutfağında da bir benzerine rastlayabileceğiniz “pečené vepřové koleno”, kısaca Koleno.
Bu yemeği fırınlanmış domuz bacağı olarak tanımlayabiliriz. Derisi
çıtır çıtır, içi yumuşak olan bu et yemeği turşu ve sosla servis
ediliyor. Et genellikle dark birayla marine ediliyor. Porsiyonun biraz
büyük olduğunu söylemekte yarar var. İçecek olarak yanında yine bira
önerilir.Prag’da vejetaryenlerin de tercih edebileceği yemeklerden
birisi Bramboráky. Prag’da vejetaryenlerin de yiyebileceği nadir
şeylerden: Kızarmış patates krepleri. Orijini Çek mutfağı olmasa da
burada bolca tüketilen, birçok restoranda rastlayabileceğiniz bir
seçenek.
Utopenci,
birahane ve publarda da bulabileceğiniz bira atıştırmalığı.Özellikle
pub’larda biranın yanında tüketilir. Karabiber ve soğanlı, soğuk servis
edilen domuz sosisidir.
Özgün Çek Mutfağından Svíčková na smetaně ve knedlíky
- Sığır bonfileden yapılan bu yemek, Prag’da rastlayacağınız diğer
birçok yemeğin aksine özgün Çek mutfağındandır. Yapımında havuç, kereviz
gibi sebzelerden de yararlanılan bu yemek de tabi ki knedlíky adı
verilen ekmekle ile servis ediliyor.
Manzaralı
bir restoran arıyorsanız Vltava Nehri kenarında yer alan, Prag Kalesini
ve şehrin büyük bir bölümünü tam karşıdan gören Grossetto Marina’ya
mutlaka gitmelisiniz. Genelde pizza ve makarna gibi klasik İtalyan
yemekleri sunan bu restorana sırf muhteşem manzarası için bile
gidilebilir.
İçecekler :
Prag’da
yemekten çok içecekler ünlü. Bahar ve yazları açık havada oturabilir ve
kendi üretimleri olan biradan yudumlayabilirsiniz. Pek çok yerde şehrin
sakinleri ile birlikte oturup içebileceğiniz bira bahçeleri mevcut. Çek
Cumhuriyeti’nde üretilen 30 çeşit biranın tamamını görmek ve tatlarına
bakmak için Prag Beer Museum’a uğramanızı tavsiye ederiz.
Çek Cumhuriyeti’ne özgü en ünlü içecek kuşkusuz yerel içkisi, şurup tadındaki Becherovka. Zencefil
ve tarçın aromalı bu içecek genelde yemek sonrası içiliyor ve sindirime
yardımcı oluyor. Oldukça tatlı ve baharatlı bir likör olmasına rağmen,
bağımlılık yaratabiliyor. Yemek sonrası bir shot Becherovka’nızı içmeyi
unutmayın.
Tatlı
içecekten hoşlanmıyorsanız, Becherovka’ya alternatif olarak daha koyu
renkli ve acı olan Fernet’i deneyebilirsiniz. Fernet soğutulmuş olarak
veya buzla içiliyor.
Prag
'a gidip Çeklerin dünyaca meşhur biralarını içmeden dönmek olmaz. Şimdi
size öğleden sonra başlayıp gece yarısına kadar devam edebileceğiniz
harika tatlar ve mekanlar göreceğiniz farklı bir tur, unutamayacağınız
bir bira turu yapmanızı öneriyorum. Bunun için ilk durak Nusle
semtindeki Zly Casy turistik bir yer değil bilen gidiyor.Bardaklara 48 musluktan birden fıçı birası dolduruluyor. Adeta bira müzesi kestaneli - ballı birası mutlaka
tadılmalı. üç çeşit bira bulunuyor,high, light, Chiristmas her biri çok
güzel. Burada ayrıca bira üretimini ve bira müzesini görebilirsiniz.
3. durak Prvni Pivni Tramway hem çok keyifli hem de farklı bir
mekan eski bir tramvayı düzenlemişler müşteriler kapıdan tramvay düdüğü
çalarak uğurlanıyorlar. Buralarda belirli markaların dışında
birahanelerin kendi özel imalatları olan pek çok Çek birası deneme şansı
var. Belirttiğim mekanlara tramvay kullanarak rahatlıkla
ulaşabilirsiniz. Bir başka seçenek şehrin yeni meydanından yürüyerek 10
dakikada ulaşılabilen Novomestsky Pivovar,tipik eski bir çek birahanesi.(Ancak şahsi fikrimi sorarsanız Bira deyince akla Zly Casy gelir derim)
Ayrıca Prag’ın hemen dışında küçük de olsa bir şarap bağı var. Buranın içinde yer alan küçük caféde yerli şarap Grebovka’yı deneyebilirsiniz.Ayrıca ;
Absinth yada bildik adı ile Absent,
çeşitli bitkilerin damıtılarak fermante edilmesiyle elde edilen, alkol
oranı yüksek (hacmen %45 ila %75) bir içkidir. Rakıya benzer şekilde bir
miktar absente iki ila beş miktar su ilave edilip içilir. Ana
bileşenleri alkol, pelin ve yeşil anasondur. Bunun yanı sıra üretildigi
bölgenin geleneklerine göre çeşitli bitkiler karışıma eklenir.Fransız
yada İsviçre çıkışlı bir içki.1990 sonrası Çek Cumhuriyetinde yeniden
canlanmış bir içki..
Birayla
tüketilen bu atıştırmalıkların malzemelerini ise genelde; sosis, peynir,
patates ve baharatlar oluşturuyor. Bu atıştırmalıkları birçok birahane
veya pub’da bulabilirsiniz.Çek Cumhuriyeti, Pilsen biraya isim veren
“Plzeň” ve Budweis’a ismini veren “České Budějovice” gibi iki şehre
sahip bir bira cenneti. Aslında yeterli vakti olan ziyaretçiler Prag’ın
90 km kadar güneybatısında yer alan Plzeň şehrini ve buradaki bira
fabrikalarını ziyaret edebilirler.
Bu
içeceğin önemi sadece Çeklerin birayı çok sevmesinden değil, aynı
zamanda fiyatından kaynaklanmaktadır, yarım litrelik bira , bir şişe
sodadan veya bir fincan kahveden daha ucuzdur. Krusovice Dark Beer : Önerilir..Mide de dolgunluk ya da şişme yapmaz..En tanınan markalar Plzensky Prazdroj (Pilsner Urquell) ve Budejovicky Budvar (Budweiser) adlı markalardır, ancak Gambrinus, Krusovice, Radegast, Velkopopovický kozel veya Staropramen , Bernard , Starobrno ,Velkopopovický Kozel, Svijany'de en az bunlar kadar iyidir. Genellikle, cerne pivo (koyu renk bira) tatlıyken, svetle pivo (açık, altın renkli bira) daha acıdır..Çek biraları dünyaca ünlüdür ( pivo ).Ünlü
üreticiler Prag’dadır.Mümkünse fıçı bira tercih edilmelidir.Şarap
üretimi de iyidir. Ayrıca aklıma gelmişken söyleyeyeim Mattoni ve Dobra
maden sularıyla ünlü iki büyük devdir:) bir araştırın isterseniz.
CAFE RESTORANTLAR
Tabiki En Meşhurları:
Prag’daki
kafe kültürü on dokuzuncu yüzyılda zirveye çıkmış ve 1930’lı yıllarda
kafe barlar yazarların, aktivistlerin, muhalefet üyelerinin,
gazetecilerin ve sanatçıların buluştuğu bir yer haline gelmişti. Bu
kafelerin birçoğu İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ortadan kalkmıştı,
ancak yaklaşık altı tanesi hala faaliyette devam ediyor veya tekrar
restore edilerek açıldı.Büyük meydanlarda yürümek ve keşfetmek sizi
bazen o kadar yorabilirki bazen kendinize zaman ayırıp küçük molalar
vermek isteyebilirsiniz.
İşte size mola için tercih edilebilecek birkaç ünlü adres:
Café Imperial Örendiğim
kadarıyla bu kafe 1914 yılında açılmış ve 2007 yılında tamamen restore
edilmiş.İçeri girince mimari beni büyüledi. Tavan ve duvarları benzersiz
mozaikler, fayanslar, kabartma rölyefler ve kabartma paneller ve
bunları çevreleyen bronz süslemeler ve koridor lambalarıyla yeni sanat
akımının muhteşem bir örnekleri sanki.. Ben buranın bir de kahvesini çok
beğendim.duyduğum kadarıyla akşam kokteylleri veriliyormuş bir de komik
gelicek belki ama menüde günün her anı Amerikan ve İngiliz kahvaltısı
ile birlikte çılbır bulunuyormuş.
Şimdi gel gelelim ikinci adrese
Café Savoy pırıl pırıl mis gibi bir mekan 1893
yılında yapılmış kafe ışıl ışıl şamdanlarla donatılı süslü parlak
tavanı ve her birisi bu estetiğe uygun kırmızı kravat ve yelekler
giyinmiş personeli ile parıl parıl göz almaktadır. Kafede lezzetli kahve
ve sıcak çikolata ile birlikte, geniş bir şarap seçeneği sunulmaktadır
Buralar biraz tuzlu gelebilir isterseniz yine köklü ama daha az cep yakan başkabir adrese yönlendireyim sizi:
Kavárna Slavia( Ünlüler Mekanı Franz Kafka ve Rainer Maria Rilke müdavimiydi ) Bu
kafe Prag’ın eski kafeleri arasında en çok bilinenidir .İç mimarideki
renk ahengi şahane, akik ve kiraz kestanesi rengi ile birlikte, kireç
taşı kaplı parlak masaları ve nehre bakan büyük pencereleri ile art deco
ihtişamına sahipt. Bu kafe yirminci yüzyılın başından bu yana edebiyat
ile ilgilenenlerin toplantı yeri olarak kullanılması ile ün salmıştır
.Öğrendiğim kadarıyla Franz Kafka ve Rainer Maria Rilke burada çok zaman
geçirmiş ve 1970 ve 1980’lerde Václav Havel ve diğer muhalifler
tarafından sıklıkla ziyaret edildiği anlatılıyor.
baktınız ki hiçbiri olmuyor orta direk hesabı temiz başka bir adres sorarsanız buyrun yeniönerim:
Malostranské náměstí
.Hem restorant hem kafe! (alt - giriş katı bulunur) Manzarası da iyi
!Cadde ve meydana bakmakta..Fiatlar da uygun.. Dana eti , kuvör , içecek
,salata ile 1 kişi servis ücreti dahil 700 Czk dolayında (bahşiş dahil)
hesap ödemiştim. ..değerlendirmem ( ben buraya 10 üzerinden 5
veririyorum )..
Restorantları
da anlattığımıza göre artık haçbir eksiğiniz kalmadı.Yani Prag'ı
tekbaşınıza yabancı dil biliyorsanız çok rahat gezebilirsiniz
artık.Madem iyi kötü tanıdık kentimizi öyleyse bana o zaman müsade.Ne de
olsa keyifli bir gezinin püf noktası karşınızdakini fazla sıkmamaktır.
Eh
o zaman artık yazıya burda son verelim isterseniz.Söylenecek o kadar
çok şey var ki bir seferde herşey paylaşmak çok zor.Bu yüzden en güzeli
atlayıp gitmek diyorum kesinlikle! Mümkünse mevsim ne çok sıcak ne de
çok soğuk olsun derim
Belli mi
olur bir bakarsınız bir gün bu gezide yollarımız kesişivermiş,
kimbilir! En güzel dileklerimle şimdilik yazımı burda sonlandırıyorum.
Bir sonraki gezide buluşmak üzere esen kalın.
